Thương mại quốc tế được đặc biệt quan tâm trong thời gian gần đây. Phần lớn các cuộc thảo luận tập trung vào mối đe dọa của một cuộc chiến thương mại, các mức thuế quan, và sự lành mạnh của trật tự thương mại toàn cầu. Thế nhưng các cuộc trao đổi này đang thiếu một khía cạnh sáng sủa hơn của thương mại quốc tế – cách thức các công nghệ tiên tiến trong Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang biến đổi thương mại bằng cách làm cho các quy trình bao trùm và hiệu quả hơn.
Sự bứt phá công nghệ không phải là vấn đề mới đối với hệ thống thương mại toàn cầu. Cuộc cách mạng năng lượng hơi nước kết nối thế giới lớn hơn bao giờ hết. Việc phát minh ra vận chuyển container đã đặt nền tảng cho toàn cầu hóa. Gần đây, các công nghệ như Nhận dạng ký tự quang học (OCR – Optical Character Recognition) để đọc số container, Nhận dạng tần số vô tuyến (RFID- Radio Frequency Identification) và mã QR để xác định và theo dõi lô hàng, và số hóa cơ bản các giấy tờ thương mại đã cải thiện độ tin cậy và hiệu quả của thương mại quốc tế.
Các công nghệ khác nhau trong các phần khác nhau của vòng đời sử dụng công nghệ, khi kết hợp với nhau, về cơ bản có thể thay đổi cách thức phân bổ nguồn lực và hoạt động thương mại quốc tế. Chính phủ và doanh nghiệp cần phải hiểu xu hướng hiện tại để đón đầu sự phát triển này. Dưới đây là 5 công nghệ sẽ cách mạng hóa thương mại quốc tế.
Công nghệ Blockchain
Blockchain và các công nghệ sổ kế toán phân tán dựa trên blockchain có thể có tác động to lớn đến chuỗi cung ứng thương mại toàn cầu. Các tổ chức thương mại như Phòng Thương mại và Công nghiệp Dubai cũng đã đưa ra sáng kiến tận dụng công nghệ blockchain để giải quyết các vấn đề thương mại toàn cầu như chi phí cao và thiếu minh bạch và an ninh. Ngoài việc vận chuyển hàng hóa hiệu quả và đáng tin cậy hơn, các giải pháp dựa trên blockchain đang tjo đột phá trong thanh toán thương mại thế giới. Ví dụ, blockchain đang được sử dụng để đơn giản hóa quá trình mất thời gian và tẻ nhạt của việc có được một Thư tín dụng (LoC – Letter of Credit), một cơ chế thanh toán được sử dụng trong thương mại quốc tế.
Deloitte đã giúp một ngân hàng khu vực tư nhân Ấn Độ thiết kế lại việc phát hành Thư tín dụng bằng cách phát triển một giải pháp blockchain (dựa trên nền tảng Ethereum) làm giảm thời gian phát hành từ 20-30 ngày xuống còn vài giờ. Trong một số trường hợp khác, các công ty như Skuchain đang bỏ qua toàn bộ LoC bằng cách cung cấp việc theo dõi việc thanh toán hàng hóa và hàng trong kho theo thời gian thực để tránh rủi ro giao dịch, và cho phép các nhà tài chính giảm vốn lưu động cho tất cả các đối tác trong chuỗi cung ứng với chi phí vốn thấp nhất trong chuỗi đó.
Công nghệ trí tuệ nhân tạo và máy học
Trí tuệ nhân tạo và máy học có thể được sử dụng để tối ưu hóa các tuyến vận chuyển thương mại, quản lý lưu lượng tàu và xe tải tại các cảng và biên dịch các truy vấn tìm kiếm thương mại điện tử từ một ngôn ngữ sang các ngôn ngữ khác và phản hồi bản kiểm kê đã dịch.
Hiệu quả thu được nhiều hơn và cung cấp dịch vụ khách hàng tốt hơn, trí tuệ nhân tạo cũng đang được sử dụng để làm cho thương mại toàn cầu bền vững. Ví dụ, Google đã ra mắt Global Fishing Watch vào năm 2016, một công cụ thời gian thực sử dụng máy học để chống lại việc đánh bắt cá bất hợp pháp bằng cách cung cấp một hình ảnh toàn cầu về các hoạt động đánh cá thương mại dựa trên các chuyển động của tàu và dữ liệu vệ tinh. Nó có thể được các chính phủ và các tổ chức khác sử dụng để xác định hành vi đáng ngờ và phát triển các chính sách bền vững.
Các dịch vụ thương mại thông qua các nền tảng số
Giao dịch trực tuyến ngày càng dễ dàng hơn – các nền tảng kỹ thuật số như Upwork cho phép người dùng tìm được các nhà cung cấp dịch vụ từ khắp nơi trên thế giới cho nhiều loại dịch vụ và có thể tìm thấy bất kỳ thứ gì từ một nhà phát triển web ở Serbia, cho đến một kế toán ở Pakistan. một trợ lý ảo ở Philipin. Trong khi đó, các công ty khởi nghiệp như nền tảng học quốc tế VIPKID kết hợp các nhà giáo dục Mỹ với trẻ em Trung Quốc để dạy tiếng Anh trực tuyến. Các nền tảng kỹ thuật số này kết nối liên tục các khách hàng với các nhà cung cấp dịch vụ, theo cách trước đây không thể thực hiện được khi các dịch vụ chuyên nghiệp đó chủ yếu được con người cung cấp.
In 3D
Ảnh hưởng của in 3D đối với thương mại toàn cầu vẫn chưa được đánh giá hết. Có những nghiên cứu dự đoán rằng khi in 3D tốc độ cao được sử dụng đại trà và đủ rẻ, thì thương mại toàn cầu có thể giảm tới 25%, vì 3D-in đòi hỏi ít lao động hơn và giảm nhu cầu nhập khẩu. Những người khác cho rằng quan điểm như vậy là quá lạc quan và không tính đến sự phức tạp và thực tế của sản xuất hàng loạt. Theo bất kể quan điểm nào, tác động của in 3D lên thương mại toàn cầu là có thật, đặc biệt là các phương thức in 3D nhanh hơn và rẻ hơn trở nên có sẵn.
Thanh toán di động
Từ Apply Pay cho đến Alipay, đến M-Pesa, thanh toán di động đang biến đổi cách chúng ta sống và cho phép nhiều người hơn kết nối với các cơ hội thị trường. Theo Cơ sở dữ liệu bao trùm toàn cầu của Ngân hàng Thế giới, số lượng người có truy cập vào tài khoản ngân hàng tăng 20% trong giai đoạn 2011-2014 và các tài khoản tiền di động là động lực chính cho tất cả mọi người tham gia thị trường tài chính, đặc biệt là ở các nền kinh tế mới nổi.
Ví dụ, ở vùng cận Sahara châu Phi, 12% người lớn (64 triệu người lớn) có tài khoản tiền di động (so với chỉ 2% trên toàn thế giới) và 45% trong số họ chỉ có tài khoản tiền di động. Khi số người mới giao dịch ngân hàng được kết nối với thanh toán di động, họ sẽ dễ dàng tham gia vào thương mại toàn cầu hơn, dù là người tiêu dùng hay doanh nghiệp.
Cần lưu ý rằng những công nghệ này cũng đặt ra những thách thức quản trị khó khăn, cả nội địa lẫn quốc tế. Từ việc thiếu khung quản trị, các yêu cầu cấp phép và thuế không tương thích, đến các thỏa thuận thương mại đã lỗi thời, chúng ta không thể đơn giản giả định rằng các công nghệ này sẽ tự động bén rễ và cho thành quả.
Các bên liên quan công và tư phải phối hợp chặt chẽ với nhau để tạo ra khuôn khổ và thúc đẩy môi trường cho các công nghệ mới này để mở ra tiềm năng tích cực của chúng trong khi giảm thiểu các tác hại tiềm tàng. Đặc biệt, các bên liên quan cần áp dụng cách tiếp cận quản lý lấy con người làm trung tâm và nhiều bên tham gia cho phép có thời gian thử nghiệm, và thu thập đầu vào từ nhiều nhóm người tham gia khác nhau. Ngoài ra, trong trường hợp không có tiêu chuẩn toàn cầu, các cơ quan quản lý khu vực phải có trách nhiệm và nỗ lực để hài hòa các quy tắc khu vực về các vấn đề như luồng dữ liệu, cấp phép và thuế.
Các đổi mới công nghệ cung cấp một tương lai thú vị cho thương mại quốc tế giữa những bất ổn ngày nay, với cách tiếp cận chính xác, những đổi mới này sẽ mở ra sự tăng trưởng thương mại toàn diện và hiệu quả hơn trong những năm tới.
NASATI (theo WEF, 2018)