Bước chân vào ngành cơ khí, ông chọn nghiên cứu những sản phẩm ‘nhà quê’ như máy sản xuất bún, phở, bánh tráng… với mong muốn đưa món ăn Việt ra thế giới.
Say mê công nghệ, PGS.TS Trần Doãn Sơn (Khoa Cơ khí – Trường ĐH Bách khoa TP.HCM) đã dành cả đời để nghiên cứu, sáng tạo ra những chiếc máy độc đáo, có một không hai. Đến nay, ông đã sở hữu 9 bằng sáng chế độc quyền và được ứng dụng rộng rãi từ Bắc chí Nam, từ Việt Nam ra thế giới.
Những chiếc máy cho ẩm thực Việt
Ở tuổi 66, nhiều người đã “rửa tay gác kiếm”, lui về chốn bình yên để an hưởng tuổi già. Nhưng PGS.TS Trần Doãn Sơn vẫn còn tràn đầy năng lượng, hăng say nghiên cứu và chế tạo ra những chiếc máy độc đáo, hiện đại, tiện ích được xã hội thừa nhận.
Sản phẩm đầu tiên được ông nghiên cứu và thực hiện vào năm 2002 là “Thiết bị và quy trình hấp hạt điều bằng hơi bão hòa” giúp hạt điều được tạo ra không những không bị hao hụt mà còn đạt nâng suất cao. Đến nay, đã có hơn 95% các nhà máy ở Việt Nam sử dụng công nghệ hấp hạt điều bằng hơi bão hòa. Sản phẩm giúp ông vinh dự nhận được bằng sáng chế đầu tiên vào một năm sau đó.
Năm 2005, ông cho ra đời thiết bị làm bánh phở tươi nhằm thay thế phương thức sản xuất thủ công, nâng cao năng suất, đồng thời vẫn đảm bảo được chất lượng và vệ sinh thực phẩm. Năm 2007, chiếc máy hoàn chỉnh đầu tiên tích hợp toàn bộ quy trình chế biến bánh phở tươi (gồm xay nhuyễn, lọc tạp chất, khuấy đều, cán mỏng, hấp, cắt sợi, thành phẩm; không kể phân đoạn ngâm) chính thức ra đời.
Chiếc máy sản xuất bánh phở do PGS.TS Trần Doãn Sơn nghiên cứu, sáng tạo
Thiết bị gồm hai phần: máy xay gạo và máy cán hấp cắt sợi. Trong máy xay có hệ thống bơm để đối lưu nước, nhờ đó quá trình xay lặp lại và gạo được xay nhuyễn, đều. Đặc biệt, máy cán hấp cắt sợi có thể tùy chỉnh độ dài, độ dày của bánh, cho ra thành phẩm đồng đều mà những dây chuyền sản xuất trong nước trước đây chưa làm được. Đặc biệt, với chiếc máy này, người thợ có thể rút ngắn quy trình làm bánh phở tươi từ 12 tiếng xuống còn chưa tới 2 giờ.
Dù được xếp vào những món ăn ngon nhất của thế giới nhưng để làm nên một tô phở thơm ngon đắm lòng thực khách mất rất nhiều thời gian. Trong đó, khâu chế biến bánh phở tốn rất nhiều công sức và nếu bánh phở không đủ tươi ngon thì sức hấp dẫn của món phở xem như đã bớt đi một nửa.
Vì thế, chiếc máy làm phở tươi của thầy Sơn đã làm nên một cuộc cách mạng đối với quy trình sản xuất bánh phở tươi, vừa đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, vừa quảng bá công nghệ sản xuất phở ra thế giới.
Thừa thắng xong lên, PGS.TS Sơn tiếp tục nghiên cứu ra nhiều thiết bị tiện ích khác cũng liên quan đến ẩm thực. Trong số đó, phải kể đến những sản phẩm “Thiết bị sản xuất bún bao gồm cơ cấu ép đùn bột nước” – sản phẩm vừa đoạt giải nhì tại Giải thưởng Sáng chế TP.HCM lần thứ 6 do Sở Koa học và Công nghệ TP.HCM tổ chức.
Thiết bị đáp ứng được công nghệ sản xuất bún từ bột gạo pha loãng thành sợi bún đã được làm chín từ từ, từ nhiệt độ thấp đến nhiệt độ cao nhờ trục vít và xilanh có kết cấu đặc biệt, thao tác vận hành đơn giản, phù hợp cho nhà hàng, khách sạn. Hiện thiết bị đã được chuyển giao cho 9 doanh nghiệp trong nước và nước ngoài (Hoa Kỳ, Thụy Điển, Hàn Quốc, Lào) và tiến tới xuất khẩu ra thị trường châu Âu.
PGS.TS Trần Doãn Sơn giới thiệu chiếc máy làm bánh phở tự động siêu tốc.
Cũng tại Giải thưởng Sáng chế TP.HCM, hai thiết bị sản xuất bánh tráng dạng tròn và thiết bị sản xuất bánh tráng rế tự động của ông cũng vinh dự giành giải ba và giải khuyến khích.
Thiết bị sản xuất bánh tráng dạng tròn được cấu tạo gồm trục tạo hình bánh, cụm hấp bánh và cụm lấy bánh, giúp làm tăng năng suất, tránh lãng phí nguyên liệu sau tạo hình, tạo ra sản phẩm có chất lượng và mẫu mã như mong muốn. Giải pháp này đáp ứng được yêu cầu của công nghệ sản xuất từ bột gạo pha loãng thành bánh tráng dạng tròn có đường kính và độ dày hợp lý, đã được chuyển giao cho 9 doanh nghiệp trên cả nước.
Bên cạnh đó, thiết bị sản xuất bánh tráng rế tự động cũng được ông cất công nghiên cứu giúp gia tăng năng suất, chất lượng, tiết kiệm nguồn nhân lực mà còn góp phần nâng tầm giá trị và đưa thực phẩm Việt Nam vươn ra thế giới.
Người thầy của nhiều… giám đốc
Tốt nghiệp Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội, PGS.TS Trần Doãn Sơn vào làm việc tại Trường ĐH Bách Khoa TP.HCM. Sau khi nhận học bổng du học Tiệp Khắc và tốt nghiệp tiến sĩ, ông quay về Trường ĐH Bách Khoa TP.HCM công tác nghiên cứu, giảng dạy cho đến nay.
Hơn 40 năm gắn bó với nghề, ông là một người thầy tận tụy, nhiệt huyết, hết lòng vì sinh viên, cộng sự. Ông sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm của mình cho những ai có quan tâm đến để góp phần đưa lĩnh vực cơ khí ngày càng đi lên, xứng đáng là ngành mũi nhọn thúc đẩy kinh tế phát triển. Mỗi một đề tài nghiên cứu, ông đều tạo nên… một giám đốc tài ba.
“Đề tài sau khi thực hiện xong, tôi đều hỗ trợ cộng sự mở công ty để đưa sản phẩm vào vận hành. Chỗ nào còn khó khăn, vướng mắc, tôi sẵn sàng tư vấn vì vậy mà nhiều người nói tôi có rất nhiều công ty. Nhưng thực chất, tôi chỉ có cái xưởng nhỏ có một kỹ sư và vài sinh viên thực tập thôi, còn những công ty kia là của cộng sự, học trò”, PGS.TS Sơn chia sẻ.
Nói về cơ duyên đến nghiên cứu, sáng tạo, PGS.TS Doãn Sơn cho biết, dù trong dòng họ có nhiều người theo nghề bác sĩ nhưng ông lại yêu thích và đam mê ngành cơ khí. Khi bước vào con đường nghiên cứu, ông chọn nghiên cứu những sản phẩm liên quan đến chế biến thực phẩm.
“Việt Nam là đất nước nông nghiệp, có nhiều món ăn truyền thống như: bún, phở, bánh tráng… được thế giới đánh giá cao. Tuy nhiên, khi sử dụng phương pháp truyền thống để chế biến thì rất mất thời gian, nhân lực nhưng năng suất, mẫu mã tạo ra chưa được như mình mong muốn. Nếu áp dụng công nghệ thì quy trình sản xuất rất đơn giản, tiết kiệm thời gian, chi phí…” PGS.TS Sơn bộc bạch.
Những chiếc máy do ông tạo ra không chỉ được sử dụng tại Việt Nam mà còn đi đến tận nước Mỹ, Nhật, Anh… vì tính hiện đại và khả năng làm việc tối ưu.
“Muốn hoàn thành chiếc máy mất rất nhiều thời gian từ khâu lên ý tưởng, nghiên cứu, tạo ra sản phẩm rồi đến thương mại hóa, cải tiến… nhưng khi nhìn thấy tâm huyết được hoàn thành thì không niềm vui sướng nào có thể sánh nổi. Làm gì thì cũng phải có đam mê và tâm huyết thì mới thành công”, PGS.TS Sơn chia sẻ.
Hiện tại, ông vẫn đang miệt mài nghiên cứu để chế tạo thiết bị sản xuất bún dạng mini dùng gạo lứt trang bị cho các nhà hàng, khách sạn trong và ngoài nước nhằm quảng bá thương hiệu ẩm thực Việt Nam trên toàn thế giới và chế tạo dây chuyền sản xuất tự động chả giò rế và quản lý sản xuất theo hướng 4.0.
Với những cống hiến của mình, PGS.TS Trần Doãn Sơn đã nhận được nhiều bằng khen, giấy khen danh giá như: Huân chương lao động hạng ba; 2 bằng khen do Thủ tướng chính phủ trao tặng; nhiều bằng khen, giấy khen do lãnh đạo TP.HCM trao tặng; nhiều giải thưởng trong các cuộc thi sáng tạo…
Sông Hậu