Ngày 6/10/2020, Viện Hàn lâm Khoa học Thụy Điển đã công bố 3 nhà khoa học, đó là Roger Penrose, Reinhard Genzel và Andrea Ghez cùng đoạt giải Nobel vật lý 2020 nhờ những phát hiện về hố đen siêu khối lượng, một trong những vật thể bí ẩn nhất vũ trụ – một trong những đóng góp quan trọng trong lĩnh vực vật lý thiên văn.
Nhà khoa học Roger Penrose (89 tuổi, người Anh) đã phát minh các phương pháp toán học tài tình để chứng minh thuyết tương đối tổng quát (thuyết tương đối rộng) của Albert Einstein dẫn tới việc hình thành các hố đen trong vũ trụ. Trong khi đó, nhà khoa học Reinhard Genzel (68 tuổi, nhà vật lý thiên văn người Đức, hiện làm việc ở Viện vật lý ngoài Trái đất Max Planck) và Andrea Ghez (55 tuổi, nữ khoa học gia người Mỹ) đã phát hiện ra rằng một vật thể vô hình, siêu nặng chi phối quỹ đạo của các ngôi sao ở trung tâm thiên hà của chúng ta. Công trình tiên phong của họ đã đưa ra bằng chứng thuyết phục nhất về sự tồn tại của một lỗ đen siêu lớn ở trung tâm Dải Ngân hà.
Theo chia sẻ của ông David Haviland, chủ tịch Hội đồng Nobel Vật lý: “Phát hiện của các học giả năm nay mở ra nền tảng mới trong nghiên cứu về những vật thể đặc và siêu nặng. Tuy nhiên, các vật thể kỳ lạ này vẫn còn đặt ra nhiều câu hỏi cần giải đáp và thúc đẩy nghiên cứu trong tương lai. Điều này không chỉ là câu hỏi về cấu trúc bên trong của chúng mà cả về cách kiểm tra thuyết tương đối trong những điều kiện ở sát hố đen”.
Tổng tiền thưởng cho giải Nobel Vật lý 2020 là 10 triệu crown Thụy Điển (hơn 1,1 triệu USD). Trong đó, một nửa giải thưởng này dành cho ông Penrose, nửa còn lại được chia đều cho hai nhà khoa học Genzel và Ghez.
Ông Roger Penrose là nhà vật lý, toán học thường thức và triết học, và là thành viên của Hội Hoàng gia London. Ông rất nổi tiếng trên thế giới với các công trình nghiên cứu về vật lý – toán, đặc biệt là những đóng góp của ông đối với thuyết tương đối tổng quát và vũ trụ học. Ông nhận nhiều giải thưởng lớn, trong đó có giải Wolf năm 1988, nhận cùng với nhà vật lý lừng danh Stephen Hawking.
Bà Andrea Ghez là nhà thiên văn học người Mỹ và là giáo sư tại khoa vật lý và thiên văn học tại UCLA. Năm 2004, tạp chí Discover đã bầu chọn bà là một trong 20 nhà khoa học hàng đầu tại Mỹ có sự am hiểu lớn trong lĩnh vực chuyên môn tương ứng của họ. Năm 2012, bà đã từng được trao giải Crafoord.
Trong giai đoạn 1901-2019, Giải Nobel vật lý đã trao 113 lần cho 213 nhà khoa học, trong đó ông John Bardeen là nhà khoa học duy nhất được hai lần trao Nobel vật lý vào các năm 1956 và 1972. Năm ngoái Nobel vật lý được trao cho ba nhà khoa học James Peebles, Michel Mayor và Didier Queloz vì sự đóng góp cho hiểu biết của chúng ta về sự tiến hóa của vũ trụ và vị trí của Trái đất trong thiên hà.
Sau giải Nobel Vật lý, các giải thưởng tiếp theo sẽ được công bố lần lượt trong các lĩnh vực Hóa học, Văn chương, Hòa bình và Kinh tế.
P.T.T (NASATI)