Cây dứa dại là cây thuốc đã được nhân dân sử dụng để điều trị bệnh về đái tháo đường rất hiệu quả, tuy nhiên những nghiên cứu về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học chưa có nhiều ở Việt Nam cũng như trên thế giới.
Sau một thời gian triển khai thực hiện, nhóm nghiên cứu đã thu được các kết quả như sau:
1. Thu nhận mẫu nghiên cứu, giám định tên khoa học, điều chế cao ethanol và các cao phân đoạn
Mẫu thực vật dùng trong nghiên cứu là quả dứa dại thu hái vào tháng 4/2013 tại Bình Thuận. Mẫu nguyên liệu được TS. Đặng Văn Sơn, Viện sinh học nhiệt đới giám định tên khoa học.
2. Kết quả thử nghiệm hoạt tính sinh học cao chiết
Để có cơ sở lựa chọn phân đoạn nghiên cứu kỹ về thành phần hóa học, các cao phân đoạn và cao chiết tổng được tiến hành thử nghiệm hoạt tính. Qua thử nghiệm hoạt tính ức chế enzym α-glucosidase cho thấy: Các cao có hoạt tính ức chế enzym α-glucosidase là cao cồn tổng, cao chloroform và cao ethyl acetate; Các cao có hoạt tinh yếu là cao hexan và cao nước. Do vậy các nghiên cứu hóa học tập trung chủ yếu vào cao chloroform và ethyl acetate.
3. Kết quả nghiên cứu hóa học
Chiết xuất và phân lập các chất Bột quả dứa dại 10 kg được tận trích với ethanol 96% lọc bỏ bã, phần dịch chiết được cô loại dung môi dưới áp suất thấp thu được cao ethanol 724 g. Thêm nước cất, tiến hành chiết lỏng – lỏng lần lượt với hexane, chloroform, ethyl acetate. Cô đuổi dung môi thu được các cao tương ứng. Sử dụng sắc ký cột silica gel pha thường, pha đảo, sephadex LH20, nhóm nghiên cứu đã phân lập và xác định cấu trúc 23 hợp chất tinh khiết trong đó có 2 hợp chất mới. Cụ thể cao hexan phân lập được 3 hợp chất, cao chloroform được 8 chất (1 mới), cao ethyl acetate phân lập được 12 chất (1 mới).
Các kết quả hóa học và hoạt tính sinh học đã góp phần khẳng định tính đúng đắn và khoa học của việc sử dụng quả dứa dại đá trong điều trị các bệnh đái tháo đường.
Kết quả nghiên cứu thu được cũng tương đồng với công bố của trước đây về loài Pandanus tectorius về thành phần hóa học, trong đó nhóm chất chính là lignan và hợp chất phenol đơn vòng.
Kết quả phân lập 23 hợp chất, trong đó 02 chất lần đầu tiên được tìm thấy, 03 hợp chất lần đầu tiên được phân lập từ loài Pandanus và 10 hợp chất lần đầu tìm thấy trong chi Pandanus tectorius. Điểm đặc biệt lần đầu phân lập được 03 hợp chất thuộc khung sườn coumarin từ loài thực vật này.
Hoạt tính ức chế enzym α-glucosidase thử nghiệm trên một số chất phân lập được cho thấy các chất đều thể hiện tác dụng. Những kết quả trên góp phần giải thích cơ chế trị bệnh theo kinh nghiệm dân gian, tạo cơ sở khoa học cho những nghiên cứu định hướng ứng dụng tiếp theo nhằm có được những sản phẩm phục vụ nhu cầu chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu của Đề tài (Mã số 13265/2016) tại Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia.