Startup Việt muốn thay đổi tình trạng giáo dục giới tính ở Việt Nam

Tại Việt Nam, giáo dục giới tính vẫn đang là một vấn đề nhạy cảm và chưa được quan tâm đúng mức mặc dù theo dữ liệu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Việt Nam là một quốc gia có tỷ lệ phá thai cao nhất thế giới. Các trường học không đưa vào chương trình hoặc nếu có thì rất qua loa, vì thế nhóm bạn trẻ mới ngoài 20 tuổi bao gồm Tú, Linh Hoàng, Thu Hà và Ngọc Nguyễn đã quyết định sáng lập công ty WeGrow Edu với mục tiêu là giúp các trẻ em và thanh thiếu niên từ 5 tuổi cho đến 24 tuổi được giáo dục giới tính tốt hơn.

“Chúng tôi đặc biệt tập trung vào các học sinh từ lớp 1 đến lớp 12. Đây là lúc mà họ cần một tổ chức như của chúng tôi và gia đình của họ nhất. Bởi hiện tại, các trường không thực sự có mô hình dạy học thực sự hiệu quả và mang lại lợi ích cho họ”, Tú cho biết.

Học sinh tại WE được học cách xây dựng các mối quan hệ lành mạnh và bảo vệ cơ thể của họ. Mỗi bài học củng cố giá trị bản thân và tự do cá nhân được đưa ra lựa chọn riêng, với một thông điệp xuyên suốt về bình đẳng giới.

Giáo dục giới tính là vấn đề nhạy cảm

Theo tiến sỹ Hoàng Tú Anh, đồng sáng lập và giám đốc của Trung tâm Sáng kiến về Sức khỏe và Dân số (CCIHP) có trụ sở tại Hà Nội thì: “Thanh thiếu niên Việt Nam quan hệ tình dục lần đầu tiên ở tuổi 16 hoặc 17, muộn hơn nhiều so với bạn bè châu Âu, nhưng vẫn số trường hợp mang thai và phá thai không mong muốn nhiều hơn so với nhiều nước châu Âu”.

Bà cũng nói thêm rằng Việt Nam đã trở nên cởi mở hơn với sức khỏe sinh sản và tình dục trong 5 năm qua với một số trường học kết hợp giáo dục giới tính vào các lớp sinh học và kỹ năng sống, tuy nhiên, vẫn còn nhiều khoảng trống. “Tôi nghĩ vấn đề đó là Giáo dục không toàn diện”, tiến sĩ Tú Anh nói.

“Giáo dục giới tính lần đầu tiên được kết hợp trong các chương trình chính sách và giáo dục do lo ngại về việc mang thai ngoài ý muốn, phá thai và HIV”. Tiến sỹ Tú Anh cũng so sánh việc giảng dạy giới tính ở Việt Nam với việc ăn “mì ăn liền” – một giải pháp nhanh chóng chỉ mang lại lợi ích ngắn hạn – lưu ý rằng nhiều trường học dựa vào một hoặc hai buổi với một chuyên gia thay vì xây dựng toàn bộ chương trình giảng dạy về chủ đề này.

WE đã sản xuất một hộp quà tặng mang tên Rise and Shine để hỗ trợ các bài học giáo dục giới tính. Hộp được thay đổi cho các nhóm tuổi khác nhau, nhưng nhằm cung cấp trải nghiệm học tập có hướng dẫn. Góc bí mật là nơi học sinh tìm hiểu về những thứ được coi là nhạy cảm.

Tú và Linh đã từ bỏ công việc toàn thời gian, một giấc mơ đối với hầu hết sinh viên mới tốt nghiệp, để thành lập WeGrow Edu, trong khi Ngọc và Thu, vẫn đang học năm thứ ba đại học, phải cân bằng thời gian giữa học tập và khởi nghiệp.

Tổ chức Bình đẳng giới Việt Nam do Linh thành lập năm 2016 đã tạo tiền đề cho dự án mới của bốn nhà sáng lập, nảy mầm nhiều ý tưởng và cuối cùng dẫn đến thành lập WeGrow Edu.

Sử dụng các khung chương trình được thiết kế bởi Hội đồng Giáo dục và Thông tin Giới tính – một tổ chức Phi lợi nhuận của Hoa Kỳ (SIECUS), mỗi khóa học giới tính toàn diện bao gồm 10 buổi bao gồm phụ huynh và kéo dài hơn một tháng

Khi đại dịch coronavirus khiến các trường học phải tạm đóng cửa tại Việt Nam, WE vẫn tìm cách đến với mọi người thông qua hộp quà tặng Rise and Shine. Có một số biến thể khác nhau của hộp, được thiết kế cho các nhóm tuổi khác nhau, nhưng tất cả đều có năm phân đoạn chứa 30 mặt hàng cung cấp trải nghiệm học tập có hướng dẫn.

“Góc bí mật là nơi học sinh tìm hiểu về những điều mà phụ huynh và giáo viên có thể cho là nhạy cảm”, Tú giải thích. “Đối với thanh thiếu niên (12-15), họ tìm hiểu về các phương pháp tránh thai như bao cao su, que thử thai, bang vệ sinh và các vấn đề về LGBT. Đối với trẻ em (8-11), góc bí mật dạy cho chúng về xâm phạm thân thể, cách thức để bảo vệ bản thân, ranh giới của sự thân mật và khái niệm về LGBT (đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính và chuyển giới)”

Tú nhấn mạnh tầm quan trọng của việc trẻ em tin tưởng vào cha mẹ, cho phép hiểu biết và áp dụng kiến thức của chúng khi nói đến tình dục, tình dục, cơ thể và nhận dạng bản thân – vì vậy hộp bao gồm một hoạt động riêng biệt để cha mẹ và trẻ em hoàn thành cùng nhau.

Sau gần một năm rưỡi hoạt động, startup đã đào tạo hơn 400 sinh viên và kết nối với hơn một chục trường học (với hơn 4.000 sinh viên).

Nhưng việc tiếp cận các trường học Việt Nam với tư cách là những người thập tự chinh về tình dục không phải là điều dễ dàng, đặc biệt là vì triết lý giảng dạy của nhóm trái ngược hoàn toàn với cách tiếp cận dựa trên sự tiết chế của các nhà giáo dục và phụ huynh truyền thống Việt Nam. Bốn người cần tìm mối liên hệ để ghi điểm cuộc họp với lãnh đạo nhà trường, đưa ra một loạt bài thuyết trình về chương trình giảng dạy của họ và sau đó tiến hành cung cấp các lớp demo miễn phí cho hàng chục sinh viên trước khi các trường đưa ra quyết định.

“Thách thức là giành được niềm tin vào giáo viên”, Tú nói.

“Đội ngũ của chúng tôi còn quá trẻ và chuyên môn của chúng tôi không phải về giáo dục thanh thiếu niên. Chúng tôi không có nhiều kinh nghiệm khởi nghiệp, vì vậy chúng tôi đã phải học hỏi rất nhiều điều, cũng có nhiều thử nghiệm và sai sót.”

Thiếu giáo viên được đào tạo

Linh, một trong những người đồng sáng lập, nhấn mạnh khó khăn của startup là: Thiếu giáo viên dạy về giới tính ở Việt Nam.

“Đó là bởi vì không có ai đào tạo về giáo dục giới tính ở nước ta, vì vậy chúng tôi phải đào tạo nhân viên của mình và đảm bảo họ có đủ điều kiện.”

Một trong những dự án sắp tới của họ, nhằm thu hút 100 nhà lãnh đạo học sinh trung học và ươm tạo 15 sáng kiến bình đẳng giới quanh Hà Nội để lãnh đạo phong trào bình đẳng giới, đã giành được tài trợ từ Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ vào tháng trước. Tú từ chối tiết lộ số tiền của giải thưởng.

“Các thành viên trong nhóm, mặc dù còn trẻ, đã là những người lãnh đạo cộng đồng tận tụy, đã làm việc nhiều năm trong lĩnh vực bình đẳng giới, vì vậy chúng tôi biết họ có thể thực hiện thành công dự án này”, Rachael Chen, phát ngôn viên của Đại sứ quán Mỹ tại Hà Nội phát biểu.

Một trong những thành công lớn của nhóm là hợp đồng với Vinschool, trường tư thục K-12 thuộc sở hữu của Vingroup để trở thành đồng tác giả một chương trình giảng dạy về giới tính. Chương trình đã được sử dụng trong 32 cơ sở của Vinschool kể từ tháng 9/2019.

Mặc dù tránh mang thai ngoài ý muốn là động lực chính của chính phủ trong việc cung cấp giáo dục giới tính nhưng phụ huynh quan tâm nhiều hơn đến lạm dụng và bạo lực tình dục.

Năm ngoái, nhiều người Việt Nam đã nổi giận vì các báo cáo về hành vi quấy rối tình dục phụ nữ trẻ và sinh viên chưa đủ tuổi, vạch trần việc thực thi pháp luật yếu kém của Việt Nam trong vấn đề tấn công và bảo vệ tình dục.

Một báo cáo do Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) công bố vào tháng 2 cho biết các chính sách và thực tiễn về giới tính của Việt Nam không đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và lưu ý rằng điều đó không bao gồm thảo luận bắt buộc về xu hướng tính dục hoặc dị giới, bao gồm các vấn đề về LGBT.

Tháng 11 năm ngoái, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chính thức phê duyệt một hướng dẫn cho giáo viên từ mẫu giáo đến lớp 12 để áp dụng giáo dục giới tính và tình dục toàn diện trong chương trình giảng dạy. Nhưng vì có quá ít giáo viên giỏi về môn học này nên Bộ đã phải soạn thảo các tài liệu đào tạo riêng biệt.

Tiến sỹ Tú Anh cho biết: “Để có thể dạy về giới tính không chỉ cần kiến thức mà còn nhận thức và thái độ đúng đắn. Người ta không thể dạy về giới tính và tình dục mà vẫn coi chúng là xấu, cấm kỵ và có hại”.

Những người sáng lập của WeGrow Edu không hề ảo tưởng về những thách thức phía trước, đó là lý do tại sao họ ủng hộ cách tiếp cận toàn diện và toàn hệ thống đối với một chủ đề thường nhạy cảm.

“Không có một giải pháp duy nhất nào có thể giải quyết một vấn đề có hệ thống. Các trường học có thể dồn toàn bộ sức lực của mình vào việc dạy môn giáo dục giới tính nhưng nếu cha mẹ vẫn ép con gái rửa chén vì họ là con gái khi về nhà thì mọi nỗ lực sẽ chẳng là gì cả. Đó là lý do tại sao chúng tôi cố gắng kết hợp mọi thành viên trong cuộc sống của sinh viên nhiều nhất có thể, từng bước một “, Linh nói.

Hàn Mai